Wie verdient aan AI muziek? Royalty’s, AI-labels en synthetic artists
Een verschuiving waar bijna niemand eerlijk over is
Wat ik de laatste tijd steeds vaker merk wanneer ik met mensen praat over muziek maken met AI, is dat er een soort dubbelheid in de lucht hangt. Aan de buitenkant doen we nog alsof het vooral gaat over leuke tools, over creativiteit, nieuwe kansen, inspiratie en speels experimenteren, maar onder de oppervlakte zie je iets heel anders bewegen. Je voelt dat er aan het fundament wordt getrokken, dat er verschuivingen plaatsvinden waar bijna niemand publiekelijk woorden aan durft te geven, omdat je dan hardop moet toegeven dat de spelregels van de muziekindustrie opnieuw geschreven gaan worden.
Ik denk dat we precies in die tussenfase zitten. De fase waarin de oude wereld formeel nog bestaat, met contracten, labelstructuren, klassieke royalty’s, splitsheets en releases, terwijl de nieuwe wereld er ondertussen dwars doorheen drukt, met AI modellen die elke dag miljoenen nieuwe geluiden genereren, virtuele artiesten die je niet als mens kunt aanwijzen, en makers die met een paar zinnen meer output produceren dan een volledig team in een traditionele studio in een hele week.
Het royalty-model als museumstuk
Als je eerlijk kijkt naar hoe het royalty systeem is ontstaan, dan zie je meteen hoe ouderwets het eigenlijk is. Royalties zijn gebouwd op een wereld waarin muziek schaars was, waarin het tijd kostte om te creëren, waarin je fysieke opnamestudio’s nodig had, waarin er altijd teams waren van schrijvers, producers, musici en technici, en waarin een label de infrastructuur regelde om jouw muziek überhaupt bij de luisteraar te krijgen.
In die wereld had het zin om percentages te verdelen, om splits te bespreken, om rechten vast te leggen in ingewikkelde contracten. Maar als ik nu kijk naar wat er gebeurt met muziek maken met AI, dan zie ik een realiteit waarin één maker, gewapend met een laptop en een paar modellen, op één ochtend tien tracks kan genereren, in vijf stijlen tegelijk, met vocals, arrangementen en productie die jaren geleden simpelweg onmogelijk zouden zijn geweest zonder complete teams en enorme budgets.
Dan moet je eerlijk zijn. Dat oude royalty-model is niet ontworpen voor deze wereld. Het begint meer te lijken op een museumobject, iets waar we respect voor hebben omdat het lang heeft gewerkt, maar dat stil blijft staan terwijl de rest in een andere versnelling doorschiet.
AI-labels en de opkomst van synthetic artists
Wat ik zie bij de grote labels, is dat ze aan de voorkant voorzichtig communiceren, vol woorden als bescherming, zorg, balans en rechtvaardigheid, maar dat er achter de schermen een heel ander gesprek loopt. Daar wordt namelijk niet alleen nagedacht over hoe ze AI buiten de deur kunnen houden, maar vooral over hoe ze AI zo snel mogelijk kunnen inbouwen in hun eigen machtspositie.
Ik geloof dat de komende jaren twee bewegingen cruciaal worden. De eerste is dat labels hun catalogi gaan licenseren aan AI bedrijven, zodat modellen officieel, legaal en grootschalig getraind worden op muziek waar afspraken en geldstromen aan hangen. De tweede is dat labels zelf AI modellen gaan ontwikkelen, puur gebaseerd op hun eigen catalogus, zodat ze AI artiesten en AI muziek kunnen bouwen binnen een gesloten ecosysteem waar alles in huis blijft.
Daaruit volgt bijna automatisch de derde beweging, waar nog bijna niemand hardop over praat: de opkomst van synthetic artists, virtuele artiesten die volledig gegenereerd worden, van stem tot uiterlijk, van personality tot performance. Geen schandalen, geen burn-outs, geen uitgestelde albums, geen contractonderhandelingen, geen royalty ruzies, maar volledig beheersbare, schaalbare entiteiten die perfect passen bij een data-gedreven industrie.
En dan komt de harde vraag. Als een virtuele artiest honderd miljoen streams haalt, wie is dan de maker. En als er geen menselijke maker meer aan te wijzen is, wie ontvangt dan de royalty’s. We weten het antwoord al. Het geld blijft in het systeem van de partij die de AI bezit.
Wie krijgt straks de royalty’s in een AI wereld
Laten we het concreet maken. Ik zie in deze AI muziekgolf grofweg vier royalty lagen ontstaan, waar alles om gaat draaien:
- royalty’s op de AI output
- royalty’s op de datasets
- royalty’s op stemmen en identiteit
- royalty’s op synthetic artists
1. Royalty’s op AI output
Veel AI muziekplatformen zeggen nu: de output is van de gebruiker. Dat klinkt geruststellend, maar als je iets dieper kijkt, zie je dat niemand kan garanderen dat die output volledig schoon is. Zolang je niet weet welke catalogi, welke artiesten en welke opnames in de trainingsdata zitten, weet je ook niet of jouw AI track straks misschien verdacht veel lijkt op een bestaand werk.
Je kunt dus eigenaar zijn van een track die juridisch gezien prima is, of juist een tikkende tijdbom. En dat is nu precies de reden waarom ik denk dat we de komende jaren nog veel gedoe gaan krijgen, niet alleen in rechtszalen, maar ook in onderhandelingen tussen makers, labels en AI bedrijven.
2. Royalty’s op datasets
De echte oorlog gaat volgens mij niet over individuele nummers, maar over datasets. Wie betaald wordt voor training op grote catalogi, bepaalt waar AI zijn muzikale taal vandaan haalt. Labels willen betaald worden voor toegang tot hun archieven, AI bedrijven willen vrij kunnen trainen, en rechters moeten straks gaan bepalen of het analyseren van muziek voor modeltraining valt onder toegestaan hergebruik, of onder grootschalige inbreuk op auteursrecht.
3. Royalty’s op stemmen
De stem is de meest explosieve laag in dit geheel. Een stem is geen effect en geen plug in, het is identiteit in geluid. Als AI zonder toestemming stemmen gaat klonen, tracks uitbrengt die klinken alsof een bekende artiest ze zelf heeft ingezongen, en daar vervolgens geld mee wordt verdiend, dan gaat dat direct in tegen alles wat we tot nu toe onder eerlijke creatie hebben verstaan.
Ik denk dat hier het hardste gevecht gaat ontstaan tussen artiesten, platforms en wetgevers. Want wie mag er verdienen aan een stem die niet van jou is, maar wel door jouw systeem wordt gereproduceerd.
4. Royalty’s op synthetic artists
En dan de laatste laag: synthetic artists. Volledig virtuele acts, opgebouwd uit data, persoonlijkheidsscripts, AI stemmen en gegenereerde visuals. Wie is de schrijver, wie is de zanger, wie is de performer. Het antwoord is pijnlijk simpel: niemand. Of beter gezegd: het systeem zelf.
Dat maakt deze vorm van creatie extreem aantrekkelijk voor partijen die vooral naar schaal en marge kijken. Geen gedeelde rechten, geen splits, geen maatschappelijke verantwoordelijkheid voor de maker, alleen een technisch en economisch model dat draait op aandacht, data en distributie.
De vraag die niemand durft te stellen
Er is één vraag die naar mijn gevoel alles samenvat, maar die je bijna nooit expliciet hoort: mogen machines rijker worden dan mensen op het gebied van creativiteit. Niet in omzet, maar in structurele waarde.
Want als AI: sneller componeert, meer produceert, goedkoper werkt, geen rechten eist, nooit ziek wordt, en nooit leeftijd, vermoeidheid of burn out kent, dan is het economisch gezien logisch dat bedrijven daar vol op inzetten. Het is efficiënter, voorspelbaarder en beter te managen dan een mens.
De prijs die je betaalt, is dat menselijke creatie verschuift van centrum naar periferie, van hoofdrol naar bijrol. En ik denk dat we daar als samenleving nog totaal geen eerlijk gesprek over voeren.
Wat dit betekent voor makers, docenten en studenten
Als je maker bent, dan sta je op een kruispunt. Je kunt AI negeren, maar dan mis je een complete taal die de komende jaren alleen maar dominanter wordt. Je kunt AI blind omarmen, maar dan lever je misschien meer van jezelf in dan je doorhebt. De uitdaging wordt om AI te zien als instrument, niet als vervanging. Als versneller, niet als je baas.
Als je docent bent, vind ik dat dit onderwerp geen zijlijn meer is, maar het hart van je onderwijs. Je leidt geen studenten meer op voor een wereld waarin ze rustig met een bandje een demo opnemen en hopen op een label. Je leidt ze op voor een wereld waarin AI muziek overal is, waarin eigendom complex is, en waarin ethiek, bewustzijn en creativiteit elkaar moeten versterken om overeind te blijven.
En als je student bent, of gewoon leergierig, dan wil ik vooral dit meegeven: je leeft in een tijd die intens, overweldigend en soms oneerlijk voelt, maar het is ook de eerste periode in de muziekgeschiedenis waarin jij zóveel tools in handen hebt dat je niet hoeft te wachten tot iemand je toestemming geeft om te creëren. Je hebt alleen de verantwoordelijkheid om te begrijpen in welke wereld je dat doet.
AI verandert niet alleen de vraag wie er muziek mag maken, maar vooral wie er aan muziek verdient. Als makers daar geen stem in nemen, bepalen de modellen straks de spelregels in plaats van de mensen.